Orhan Veli KANIK Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri

13 Mart 1914 tarihinde İstanbul'un Beykoz ilçesinde doğdu. Babası Mehmet Veli Bey annesi Fatma Nigar Hanım'dır.  Asıl adı Ahmet Orhan olan şair Soy adı Kanunu'nundan önce babasının adı Veli olduğu için Orhan Veli olarak tanınmıştır. Babası klarnisttir ve  Cumhuriyetin ilanından sonra ise Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası'nın şefi olmuştur. Orhan Veli, babasının işi dolayısıyla 25 yıl kadar Ankara'da yaşadı. İki küçük kardeşi vardır. 

Anafartalar İlkokulun aldığı ilk eğitiminden sonra Galatasaray Lisesi'nde yatılı olarak okumaya devam etti. Daha sonra üniversite eğitimi için İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde Felsefe bölümüne başladı ancak 2 yıl sonra ayrılarak öğretmenlik yapmaya başladı.  

10 Kasım 1950 tarihinde Ankara'da belediyenin kazdığı bir çukura düştü ve hafifçe yaralandı. Daha sonra İstanbul'a dönen şair, 14 Kasım tarihinde arkadaşıyla yemek yerken birden fenalaşarak hastaneye kaldırıldı. Aynı gece beyin kanamasından vefat etti. Cenazesi Rumelihisarı'na defnedildi.

Edebi Kişiliği

Orhan Veli'nin edebiyata olan ilgisi ilkokul sıralarında başlamıştır. Ortaokula giderken Oktay Rıfat Horozcu ile tanıştı. Bir kaç yıl sonra ise Melih Cevdet Anday ile tanışarak edebiyat dünyasına girmeye başladı. Lise yıllarında ise edebiyat öğretmeni Ahmet Hamdi Tanpınar'dı. Tanpınar'ın desteği ve yönlendirmesiyle birlikte edebiyat dünyasına ilgisi daha çok arttı. Bununla birlikte lise yıllarında Oktay Rıfat ve Melih Cevdet ile birlikte "Sesimiz" isimli dergiyi çıkardı. Aynı zamanda liseye giderken tiyatroya da merak saldı. Bazı oyunlarda oynadı. 1936 yılından sonra Varlık Dergisi'nde yazıları yayımlanmaya başladı. 1937 yılında ise yeni tarz şiirleri yayımlanmıştır. "Gençlik, Lisan, Yenilik, Ses" gibi dergilerde yeni tarz şiirlerini yayımlamaya devam etmiştir.  1941 yılına kadar hece veznini şiirlerinde kullanmıştır. 

1941 yılında ise Oktay Rıfat ve Melih Cevdet ile birlikte "Garip" adlı şiir kitabını yayımlamıştır. Garip akımının başlamasına neden olan bu kitap ile Orhan Veli, bu üç şairin en öne çıkanı olmuştur. Artık şiirde vezin ve kafiye kullanmamıştır. Şiire her türlü konunun dahil edilebileceğini savunmuştur. Şiirlerinde şairane söyleyişten uzak durmuştur. Ayrıca tüm söz sanatlarına ve mecazlara karşı çıkmıştır. Günlük konuşmak dilini kullanarak şiirde argo söyleyişlere yer vermiştir. Şiirlerinde hiçbir ideoloji bulunmamaktadır. Günlük olaylar, sıradan insanları, İstanbul, deniz gibi konuları işlemiştir. Nasrettin Hoca fıkralarını nazma çekmiştir. Mevlana ve Ömer Hayyam'dan çeviriler yapmıştır. Shakespeare, Molliere'den tiyatro, La Fontaine'den ise fabl çevirisi yapmıştır. 

                                  Orhan Veli'nin el yazısı ve imzası 

Eserleri

Şiir kitapları

• Garip (1941, Resimli Ay Matbaası)
• Vazgeçemediğim (1945, Marmara Yayınevi)
• Destan Gibi (1946, Ölmez Eserler Yayını)
• Yenisi (1947, İnkılâp Yayınevi)
• Karşı (1949, Güney Matbaacılık ve Gazetecilik)
• Bütün Şiirleri (1951, ilk baskı Varlık Yayınları, 2003'ten beri Yapı Kredi Yayınları) ISBN 978-975-08-0528-3
• Hikâye

Hikâye

• Hoşgör Köftecisi (2012, Yapı Kredi Yayınları)

Hikaye ve Şiir

• Nasreddin Hoca Hikâyeleri (1949, Doğan Kardeş Yayınları)

Yazılar

• Nesir Yazıları (1953, Varlık Yayınları)
• Edebiyat Dünyamız (1975, Bilgi Yayınları. Hazırlayan: Asım Bezirci)
• Bütün Yazıları (1982, Can Yayınları)

Mektuplar

• Yalnız Seni Arıyorum (2014, Yapı Kredi Yayınları)

Çeviri

• Bir Kapı Ya Açık Durmalı Ya Kapalı, Alfred de Musset (1943, Maarif Basımevi)
• Barbarine, Alfred de Musset (1944, Maarif Basımevi)
• Scapin'in Dolapları, Molière (1944, Maarif Basımevi)
• Versailles Tûluatı, Molière (1944, Maarif Basımevi, Azra Erhat'la birlikte)
• Sicilyalı Yahut Resimli Muhabbet, Molière (1944, Maarif Basımevi)
• Tartuffe, Molière (1944, Maarif Basımevi)
• Üç Hikâye, Nikolay Gogol (1945, Alaaddin Kıral Basımevi, Erol Güney'le birlikte)
• Turcaret, Alain Rene Lesage (1946, Millî Eğitim Basımevi)
• Fransız Şiir Antolojisi, (1947, Varlık Yayınevi)
• La Fontaine'in Masalları, La Fontaine (1948, Doğan Kardeş Yayınları)
• Hamlet, William Shakespeare (1949, Charles Lamb uyarlaması, Doğan Kardeş Yayınları)
• Venedik Taciri, William Shakespeare (1949, Charles Lamb uyarlaması, Doğan Kardeş Yayınları)
• Saygılı Yosma. Jean-Paul Sartre (1961, Ataç Yayınevi)
• Batıdan Şiirler (1963, Yeditepe Yayınları)
• Bütün Çeviri Şiirleri (1982, Can Yayınları)

Kitabe-i Seng-i Mezar

Hiçbir şeyden çekmedi dünyada

Nasırdan çektiği kadar;

Hatta çirkin yaratıldığından bile

O kadar müteessir değildi;

Kundurası vurmadığı zamanlarda

Anmazdı ama Allah'ın adını,

Günahkâr da sayılmazdı.

Yazık oldu Süleyman Efendi’ye.

Mesele falan değildi öyle,

To be or not to be kendisi için;

Bir akşam uyudu;

Uyanmayıverdi.

Aldılar, götürdüler.

Yıkandı, namazı kılındı, gömüldü.

Duysalar öldüğünü alacaklılar

Haklarını helal ederler elbet.

Alacağına gelince...

Alacağı yoktu zaten rahmetlinin.

Tüfeğini deppoya koydular,

Esvabını başkasına verdiler.

Artık ne torbasında ekmek kırıntısı,

Ne matarasında dudaklarının izi;

Öyle bir ruzigar ki,

Kendi gitti,

İsmi bile kalmadı yadigâr.

Yalnız şu beyit kaldı,

Kahve ocağında, el yazısıyla:

"Ölüm Allah'ın emri,

"Ayrılık olmasaydı."